De sperzieboon is een peulvrucht die met de peul als groente gegeten wordt. De sperzieboon Phaseolus vulgaris behoort tot de familie van de vlinderbloemigen (Leguminosae). Sperzieboontjes worden ook wel slaboon, prinsessenboon, breekboon of herenboon genoemd. Witte bonen zijn de gedroogde, volgroeide zaden van de stamsperzieboon, dat is een klimmende (windende) variant.

De naam is afgeleid van 'aspergieboontjes'. Deze boontjes danken hun naam aan het feit dat ze volgens oud-Hollands gebruik net als asperges met gesmolten boter en nootmuskaat werden opgediend.

Oorspronkelijk is de sperzieboon afkomstig uit Zuid-Amerika, waarschijnlijk van Guatemala en Mexico.

Het is een half-winterharde eenjarige plant. De sperzieboontjes werden in vroegere tijden als een rijke-mensen-kost beschouwd. De naam is afgeleid van 'aspergieboontjes'. Deze boontjes danken hun naam aan het feit dat ze volgens oud-Hollands gebruik net als asperges met gesmolten boter en nootmuskaat werden opgediend.

Moderne rassen hebben bijna geen draden meer, in de oudere variëteiten kan je dat meer tegenkomen. Er is een stamvariant, de stamslaboon en een klimmende (windende), de stokslaboon.

Zaai geen boontjes als de temperatuur van de grond lager is dan 10°C, en zeker niet in te natte grond daarin gaan ze rotten.

Om later gemakkelijker water te kunnen geven en om de planten wat steun te geven is het aan te raden vlak voor de bloei de planten wat aan te aarden. Let er dan toch wel op dat je de wortels niet te veel beschadigt.

Om vroeg bonen te kunnen oogsten kunnen we half maart zaaien in bloempotten, drie plantjes per 12cm-pot. Deze kunnen dan half-april onder koud glas of plastiek uitgeplant worden, op een afstand 40 X 40 cm. In juni kunnen we reeds boontjes oogsten.

Zaai struikbonen op rijen van 40-45 cm om de 5 cm en 4-5 cm diep. Als de zaailingen handelbaar zijn, uitdunnen op 15 cm in de rij. Geef tijdens de bloei en peulvorming voldoende water, er wel zorg voor dragend ze niet te nat maken. In te natte gronden gaan de wortels te vlug rotten.

Voor staakbonen behoud je een rijafstand van 60 cm. Je kan ook in dubbele rijen zaaien, waarbij je de staken in de rij op 45 cm en 60 cm van elkaar, schuin naar elkaar toe zet en bovenaan samen bind. Leg dan in een kleine halve cirkel aan de binnenkant van elke stok een vijf à zeven zaden.

Boontjes vragen een vruchtbare grond met een pH gehalte van 6,5 – 7 en een zonnige standplaats. De beste vrienden van bonen zijn: selder, meloenen, komkommer en maïs.

Boontjes zijn een groente met een lage energetische waarde, en dus ideaal voor mensen die willen dieten. Boontjes kan je koken, stoven, roerbakken of stomen.

Ze worden niet rauw gegeten want sperziebonen bevatten van nature de gifstof lectine.

Haal voor het klaar maken de uiteinden van de boontjes weg, alsook de harde draden als die er aan zijn.

Was de bonen in koud water en breek ze alleen als ze onhandig lang zijn. Ze behouden ongebroken beter hun smaak.

Provençaalse kruiden en bonenkruid passen goed bij bonen.

Bewaar boontjes niet in de koelkast, maar op een koele plaats ongeveer 4 à 5 dagen. Sperziebonen zijn gevoelig voor koudebederf, bewaar ze daarom niet kouder dan 5°C.

Ingevroren sperziebonen zijn een jaar houdbaar in de diepvriezer. Als je sperziebonen gaat invriezen, Kook ze dan gedurende drie minuten, giet ze af en dompel ze in ijskoud water en laat ze dan uitdruppen. Vul plastiek zakjes of doosjes met de verlangde porties en plak dan een etiket met de invriesdatum op het diepvriesbakje. Zo weet je altijd of ze nog goed zijn

Boontjes zijn eiwitrijk, en bevatten verder nog kalium, bètacaroteen en foliumzuur. Ze zijn zeer nuttig om uw cholesterol gehalte te verlagen.

Ondanks de geringe calorische waarde zijn sperziebonen rijk aan aminozuren, pro-vitamine A, vitamine C en vele vitamines uit de groep B. Daarnaast bevatten ze ook veel anorganische zouten en magnesium.

Leuk om weten

Weetje

Boon is de algemene naam voor de eetbare zaden van een groot aantal soorten binnen de vlinderbloemenfamilie. Daartoe behoren alle peulvruchten. Zonder verdere toevoeging wordt meestal de gewone boon bedoeld. Boontjes heeft meestal betrekking op sperziebonen. Biologisch gezien zijn pinda's geen noten, maar bonen (Arachis hypogaea).

In andere talen

• FRANÇAIS: Haricot nain
• DEUTSCH: Buschbohne, Stangenbohne
• ENGLISH: Bean
• ITALIANO: fagioli
• PORTUGUÊS: feijões
• ESPAÑOL: judías
• DANSK: Bønner
• POLSKI: Fasola
• NORSK: Bønner
• SVENSKA: Bönor

Leuk om weten

Taxonomische indeling

Boontjes
Boontjes klaar maken om te blancheren
Taxonomische indeling
Rijk	Plantae (Planten)
Stam	Embryophyta (Landplanten)
Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Angiospermae (Bedektzadigen)
Clade	'nieuwe' tweezaadlobbigen
Clade	Fabiden
Orde	Fabales
Familie	Leguminoseae (Vlinderbloemigen)
Geslacht	Phaseolus
Phaseolus vulgaris

Voedingswaarde

per 100 gram

35    Kcal
89,22 gr. water
7,88  gr. koolhydraten
1,89  gr. eiwit
1,55  gr. suikers
0,28  gr. vet
3,20  gr. vezels
                     

Mineralen

44   mg. calcium, Ca
0,65 mg. ijzer, Fe
18   mg. magnesium, Mg
29   mg. fosfor, P
146  mg. kalium, K
239  mg. natrium, Na
0,25 mg. zink, Sn
0,10 mg. koper, Cu
                     

Vitaminen

0,03 mg. vitamine A (Retinol)
0,07 mg. vitamine B1 (Thiamine)
0,09 mg. vitamine B2 (Riboflavine)
0,05 mg. vitamine B6 (Pyrixodine)
33   µg. vitamine B11 (Foliumzuur)
9,70 mg. vitamine C (Ascorbinezuur)
                     

Recepten

Salade van sperziebonen en appel met knapperige ham

Ingrediënten 4 pers.

• 600 g sperziebonen
• 2 tomaten
• 1 witte ui
• 1 teentje look
• 5 tot 6 takjes basillicum
• 1 eetlepel olijfolie
• zout, versgemalen peper

Bereiding

1. Top de sperziebonen en was ze. Kook ze 10 minuten in licht gezouten kokend water. Schrik ze onder ijskoud stromend water en laat ze goed uitlekken.
2. Ontvel de tomaten. Snij ze in vieren, verwijder de zaadjes en snij het vruchtvlees in kleine blokjes.
3. Pel de ui en hak die heel fijn. Pel het teentje look en versnipper het. Stroop de basilicumblaadjes af en snij ze met een schaar in grote snippers.
4. Verhit de olijfolie in een antikleefpan en stoof de ui en de look goudbruin.
5. Laat de sperziebonen goed uitlekken en doe ze met de tomaten in de pan. Breng op smaak met peper en zout. Roer voorzichtig en stoof nog eens 2 minuten. Doe er het basilicum bij. Meng, giet in een schotel en dien op.

Sperziebonen-tomaat

Ingrediënten

• 500 gram sperziebonen
• 1 ui
• 1 teentje knoflook
• 4 tomaten
• 2 eetlepels tomatenpuree
• zout
• peper
• 3 eetlepels olie

Bereiding

• Sperziebonen in ongeveer 20 minuten gaar koken.
• Ui en knoflook klein snijden en bakken in de olie.
• Tomaten ontvellen, in stukjes snijden en 5 minuten mee laten bakken op een laag pitje.
• Dan tomatenpuree toevoegen en alles goed door elkaar roeren.
• Op smaak brengen met peper en zout uit de molen en dit alles over de sperziebonen gieten.