De yam is een benaming voor een eetbare wortelknol. Welke eetbare wortelknol precies bedoeld wordt hangt af van de context. Meestal zal het om een lid van het geslacht "Dioscorea" gaan.

Dat is een tweehuizige klimmende plant met hartvormig gesteelde bladeren. De bloeiwijzen zijn katjes.

De knollen zijn zeer variabel in vorm. Ze kunnen rond, langwerpig of vertakt zijn. Het gewicht van een uitgegroeide knol kan 1 kg tot meer dan 50 kg zijn. De huid is meestal geel, maar kan ook bijna wit tot bruin tot zwartachtig. De binnenkant kan wit, geel of roze gekleurd zijn.

De yam is in de tropen als stapelvoedsel net zo belangrijk als de aardappel in de gematigde streken. De knollen worden meestal tien tot twaalf maanden na de aanplanting geoogst.

De yamswortel is een zeer oude cultuurplant, die in Azië al rond 3000 jaar voor onze jaartelling werd verbouwd. Hij is in Afrika vandaag de dag nog steeds een belangrijk voedingsmiddel. De domesticatie van de yam verliep op de continenten parallel. Ongeveer 60 soorten leveren eetbare knollen.

Yam wordt rauw in salades gegeten of gebakken in schijfjes. Ze kunnen worden gekookt, gebakken of gefrituurd. Verder kunnen de knollen tot meel, chips en deeg worden verwerkt.

Gekookte yam wordt in West-Afrika vaak tot fufu gestampt. Je krijgt dan een elastisch deeg, het lijkt een beetje op Italiaanse polenta. De liefhebbers plukken er met de hand bolletjes af. Met de duim drukken ze er dan een putje in en zo ontstaat een natuurlijke en eetbare lepel om saus mee op te scheppen. Naar binnen laten glijden zonder te kauwen, zo raden de kenners me aan.

De knollen kunnen tot zes maanden bewaard worden in temperaturen tot 25°C.

Knollen van de meeste soorten hebben een zetmeelgehalte van rond de 25 % net als aardappelen, maar bevatten meer eiwitten 7 %.

De knollen bevatten verder veel voedingsvezels, koolhydraten, vitamine C en B⁶, kalium en mangaan. Terwijl het laag gehalte aan verzadigd vet en natrium bevat.

Het hoge kalium-gehalte enerzijds en het lage natrium- gehalte anderzijds dragen er toe bij, dat yam zou beschermen tegen osteoporose en hartaandoeningen.

Yam producten hebben over het algemeen een lagere glycemische index dan aardappelproducten, dat betekent dat ze in een meer duurzame vorm van energie zullen voorzien, en dat geeft een betere bescherming tegen overgewicht en diabetes.

Sommige soorten bevatten het giftige alkaloïde dioscorine dat echter bij het koken afgebroken wordt.

Leuk om weten

Yampuree

In de keuken kun je met yam in principe alles uitspoken wat je met een aardappel doet. Het vruchtvlees is fijner maar ook iets droger dan dat van een aardappel.

Je kunt ze schillen en koken, je kunt er frieten van snijden of ze in hun geheel in de oven bakken, al is dat laatste enkel een goed idee met wat kleinere yams.

Joekels van meer dan twee kilo worden maar traag gaar als je ze heel laat. Prik er met een breinaald enkele gaatjes in en steek ze in de oven gedurende een uur of wat, tot het vlees zacht is.

Je kan dan bijvoorbeeld de knol overlangs in tweeën snijden, het gare vruchtvlees eruit scheppen en prakken met boter, een snuifje zout en wat peper.

Dan vul je de halve knollen opnieuw met deze yampuree en je laat het geheel nog even gratineren in de oven.
Smakelijk.

In andere talen

• FRANÇAIS: Igname de chine
• DEUTSCH: Yam Wurzel, Wasseryam
• ENGLISH: Greater yam, water yam, winged yam
• ITALIANO: Igname
• PORTUGUÊS: Inhame
• ESPAÑOL: Ñame
• DANSK: Yams
• POLSKI: słodki ziemniak
• NORSK: Yam
• SVENSKA: Jams

Leuk om weten

Taxonomische indeling

Yam
Plant in volle groei
Taxonomische indeling
Rijk	Plantea (Planten)
Stam	Embryophyta (Landplanten)
Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Angiospermae (Bedektzadigen)
Clade	Eenzaadlobbigen
Orde	Dioscoreales
Familie	Dioscoreaceae
Geslacht	Dioscorea
Dioscorea alata

Voedingswaarde

per 100 gram

118   Kcal
70,13 gr. water
27,90 gr. koolhydraten
1,50  gr. eiwit
0,50  gr. suikers
0,17  gr. vet
4,10  gr. vezels
                     

Mineralen

17   mg. calcium, Ca
0,54 mg. ijzer, Fe
0,39 mg. magnesium, Mg
55   mg. fosfor, P
816  mg. kalium, K
8    mg. natrium, Na
0,24 mg. zink, Sn
                     

Vitaminen

0,112 mg. B1 (Thiamine)
0,032 mg. B2 (Riboflavine)
0,552 mg. B3 (Niacine)
0,293 mg. B6 (Pyrixodine)
23.   µg. B11 (Foliumzuur)
17,1  mg. C (Ascorbinezuur)
0,35  mg. E (Tocoferol)
2,30  µg. K (Fylochinon)