Een kruidentuin ergens in Wales
Sinds mensenheugenis is bekend dat bepaalde planten een geneeskrachtige werking kunnen hebben en al even lang wordt daar gebruik van gemaakt. Toen de mens op zoek was naar voedsel dat eetbaar was, ontdekte men geleidelijk dat sommige planten ook een heilzame werking hadden. Deze kennis werd van generatie op generatie doorgegeven, maar door de industrialisering van de voedselketen, weten de meeste mensen tegenwoordig nog maar weinig van deze oude volksgebruiken.
Wanneer je planten die rondom u groeien beter leert kennen, geeft dat reeds een ontspannen gevoel waar je veel vreugde kunt aan beleven. De kennis van de (geneeskrachtige) eigenschappen van deze planten zal u dan ook in staat stellen verscheidene kleine kwaaltjes en ongemakken te verminderen of zelfs te genezen.
Het is altijd leuk, wanneer je weet welke kruiden er zijn die u kunnen helpen om van een bepaalde kwaal af te geraken. Maar weet dan ook hoe je ze moet aanwenden en in welke dosis. Op deze websites vind je algemene informatie over diverse tamelijk gangbare kruiden. Wil je er echter alles over weten dan zal het toch nodig zijn u eerst verder te informeren. Want
Het gebruik van kruiden is niet altijd zonder risico's.
Deze oermedicijnen hadden (en hebben) enkele belangrijke nadelen.
- De kwaliteit van de gebruikte grondstoffen kan variëren, waardoor het moeilijk wordt de juiste dosis vast te stellen;
- Als het plantaardig materiaal niet het hele jaar door beschikbaar is, moet het op een of andere manier worden geconserveerd (bijvoorbeeld door het te drogen), waardoor de geneeskrachtige werking kan veranderen;
- de kans op een allergische reactie op een van de vele bestanddelen is relatief groot.
Met de opkomst van de scheikunde werd het mogelijk de werkzame stof uit het plantenextract te isoleren, waarmee de bovenstaande bezwaren gedeeltelijk werden overwonnen. Het bleek ook mogelijk sommige stoffen via een andere weg te verkrijgen, bijvoorbeeld door synthese op basis van bestanddelen van aardolie. Ook transgene bacteriën kunnen hiervoor worden ingezet. Zo ontstond de moderne farmacologie.
In de meeste landen spelen plantaardige geneesmiddelen nog steeds een belangrijke rol. In de westerse wereld is sprake van een hernieuwde belangstelling voor de fytotherapie. Het gebruik van de vele bestanddelen is relatief groot.
Risico's en schadelijkheid
Wat uit de natuur komt is niet per definitie gezond. Kruidengeneeskunde is met andere woorden geen synoniem voor "onschuldig" of "onschadelijk" en het adagium "Baat het niet dan schaadt het niet" is niet altijd van toepassing. Dat een kruid werkzaam is impliceert dat het ook bijwerkingen kan hebben of schadelijk kan zijn bij verkeerd of overmatig gebruik. De beroemde arts Paracelsus (1493-1541) zei al:
"All Ding' sind Gift und nichts ohn' Gift; allein die Dosis macht, dass ein Ding kein Gift ist."
(Alles is gif, en niets is zonder gif; alleen de dosering bepaalt dat iets geen gif is).
Andere eigenschappen
Kruiden worden uiteraard ook nog voor veel andere toepassingen aangewend. Zo gebruikt men ze dikwijls in de cosmetica, om reukwater of zalfjes mee te bereiden.
Sommige mensen eigenen aan deze planten typologische eigenschappen zoals lief, zacht, meegaand en altijd vriendelijk enz. Op die manier gaan mensen zich vereenzelvigen met deze planten, om hun karakter te bepalen.
Ook in de magie krijgen kruiden nogal eens een speciale eigenschap toebedeeld. In hoeverre dat allemaal correct of wetenschappelijk te verklaren is, wil ik mij hier niet over uitspreken.
Al deze zaken komen dan ook niet of zij het dan heel sporadisch voor op deze website.
Ik weet uiteraard niet alles, daarom is het altijd plezant, als u als bezoeker mij aanvullende informatie zou toesturen. Daar hebben alle bezoekers dan baat bij. Dank daarvoor bij voorbaat.
Kruiden helpen maar kunnen niet alles oplossen.
Gebruik in de keuken
Kruiden worden anderzijds ook vaak gebruikt om de geur en smaak van gerechten te verbeteren.
Sommige kruiden bestaan uit vermalen plantenwortels, andere uit bladeren, zaden, stengels of vruchtdelen.
Wie over een tuin beschikt, kan een groot deel van de in deze website behandelde kruiden zelf telen. Sommige kruiden kan je zelfs in potjes of bloembakken op het balcon, in veranda of gewoon binnenshuis opkweken.
Er is weinig verschil tussen kruiden en specerijen, ze zijn steeds afkomstig van planten. En ze worden beide gebruikt om spijzen op smaak te brengen. Specerijen komen meestal uit landen met een tropisch of subtropisch klimaat en zijn eveneens afkomstig van planten, zoals kruiden. Keukenkruiden en specerijen zijn hieronder in de tabel naast elkaar geplaatst.
| Keukenkruiden | Specerijen |
|---|---|
| Basillicum | Anijs (zaad) |
| Fenegriek (zaad) | |
| Bieslook | Foelie (zaadmantel) |
| Bonenkruid | Kappertjes (bloemknoppen) |
| Dille | Kurkuma (wortelstok) |
| Dragon | Vanille (zaad) |
| Gember | Jeneverbes (vrucht) |
| Kervel | Kaneel (bast) |
| Knoflook | Kardemom (zaad) |
| Laurier | Karwij (zaad) |
| Maniok | Komijn (zaad) |
| Marjolein | Koriander (vrucht) |
| Mierikswortel | Kruidnagel (bloemknop) |
| Munt | Maanzaad (zaad) |
| Oost-Indische kers | Mosterd (zaad) |
| Peterselie | Nigella (zaad) |
| Postelein | Nootmuskaat (zaad) |
| Rozemarijn | Peper (vrucht) |
| Stevia | Piment (vrucht) |
| Tijm | Saffraan (meeldraad) |
| Witte waterkers | Venkel (zaad) |
Leuk om weten
- Kruidenbereiding en toediening
-
Kruidenmiddelen kunnen op veel verschillende manieren worden gemaakt en gebruikt. Er wordt onderscheid gemaakt tussen inwendige en uitwendige toediening.
- Uitwendig
-
- Een maceraat (oplossing in olie), in de vorm van zalf, gel of crème.
- Aromatherapie (behandeling met geuren).
- Spagyriek (gebaseerd op de alchemie).
- Inwendig
-
- Een aftreksel in water, zoals een thee of een tisane.
- Een decoct (afkooksel), gebruikt voor de hardere of taaie delen van het kruid.
- Een tinctuur (alcoholische oplossing).
- Een extract.
- Capsules of tabletten.
Kruiden voor het zenuwstelsel
- Opwekkende planten
-
- Wilde havervlokken (Avena sativa)
- Sint-Janskruid (Hypericum per- foratum)
- Damiana (Turnera diffusa)
- Salie (Salvis officinalis)
- Bijvoet ( artemissia Vulgaris)
- Ontspannende planten
-
- Glidkruid
- IJzerhard (Verbena officinalis)
- Betonie (Stachys betonica)d (Scutellaria lateriflora)
- Stimulerende planten
-
- Rozemarijn (Rosemarinus officinalis)
- Ontspannende en kalmerende planten
-
- Hollandse lindebloesem (Tila X europaea)
- Lavendel (Lavendula spp)
- Citroenmelisse (melissa officinalis)
- Marjolein (origanum vulgare)
- Kamille (chamaemelum nobile & chamomilla recutita)
- Gelderse roos (viburnum opulus)
- Valeriaan (valeriana officinalis)
- Hartgespan (leonurus cardiaca)
- Pepermunt (Mentha piperita)
- Vrouwenmantel (Alchimella xanthochlora)
- Californische klaproos (eschscholtzia californica)
- Hop ( humulus lupulus)
- Passiebloem (passiflora incarnata)
- Wilde manskruid (anemone pulsatilla)
Leuk om weten
- Adaptogenen
-
- Koreaanse ginseng (panax spp)
- Siberische ginseng (eleutherococcus senticosus)
- Andere nuttige kruiden
-
- Zoethout (Glycyrrhiza glabra)
- Bernagie (Borago officinalis)
- Kuisboom (Vitex agnus-cactus)
- Teunisbloem (Oenothera biennis)
- Andere geneeskrachtige planten
-
Ginseng, Rhodiola rosea, Brandnetel, Kamille, Valeriaan, Sint-Janskruid, Eucalyptus, Ginkgo biloba, Papaver, Wilg en Moerasspirea etc...