Bernagie - komkommerkruid

Borago officinalis

De bernagie Borago officinalis, ook vaak komkommerkruid genoemd, is een gemakkelijk herkenbare, ruwharige, eenjarige plant met blauwe bloemen uit de ruwbladigenfamilie (Boraginaceae), en alle onderdelen van de plant (stengels, bladeren, en bloemknoppen) zijn dan ook bedekt met korte haren. Voor de bladeren geldt dit voor zowel boven- als onderzijde.

De plant wordt 45-90 cm hoog. De dikke stengels zijn vertakt en hol. De bladeren zijn 7-20 cm lang en puntig ovaal van vorm. De onderste bladeren zijn meer eirond en gesteeld, de bovenste meer langwerpig en stengelomvattend.

De bloeitijd valt vanaf mei of juni tot de herfst. De bloem zijn mooi felblauw met een wit hart, met fijne kroonblaadjes en zwarte helmknoppen. Een enkele maal kunnen de bloemen ook roze of wit zijn. De kelk is 0,5 tot 2 cm lang. De hangende bloemen staan in schichten aan het eind van de stengel. De kelkbladen zijn 0,5 tot 1,5 cm lang en puntig van vorm. De meeldraden zijn zo geordend dat er zich een kegel vormt.

Deze plant staat ook uitstekend bovenaan een zonnige helling in uw siertuin, of hoog in een grote rotstuin.

Bernagie groeit op bijna elke gewone grond, maar liefst in goed gedraineerde grond op een zonnige plaats.

Zaai van april rechtstreeks op de plaats van bestemming in ondiepe voren die 30 cm uit elkaar liggen, dun later uit op een onderlinge afstand van 30 cm. Reeds acht weken na het zaaien kan je de jonge bladeren gebruiken. Om steeds vers blad te oogsten kan je vanaf mei regelmatig zaaien, en een laatste maal in september, om in het vroege voorjaar reeds te kunnen oogsten.

Bernagie zaait zichzelf rijkelijk uit, de ongewenste zaailingen kan je beter verwijderen. De plant heeft in principe weinig last van plagen of ziekten.

Als voedsel wordt de plant vooral in het Middellandse Zeegebied gewaardeerd als onderdeel van salades en andere zomerse gerechten. Ze heeft een komkommerachtige smaak, waaraan ze de naam komkommerkruid dan ook te danken heeft.

Behalve de bloemen worden ook de jonge blaadjes als sla of als spinazie gegeten. Het blad kan je rauw eten in salades of fijn gesneden op de boterham. Je kan het ook meekoken met andere groenten zoals: koolsoorten, snijbiet of stoofsla andijvie enz.

De bloemen kan je gebruiken als eetbare garnering en van verse of gedroogde bloemen kan je heerlijk geurende thee zetten. Ten slotte kunnen de bloemen gebruikt worden om azijn blauw te kleuren.

Bernagie bewaart slechts enkele dagen in de koelkast. Het kruid heeft om geen noemenswaardige voedingswaarde maar bevat wel wat vluchtige olie, harsachtige stoffen en een zoethoudend kleverig sap.

Zowel de bloemen als de bladeren stimuleren de bijnieren. Ze zijn bovendien vochtafdrijvend, koortswerend en bevorderen het zweten. Bernagie kan ook helpen bij reuma of nierontstekingen.

Een aftreksel kan dus enkele malen per dag als thee worden gedronken tegen reuma, nierontstekingen, ter bevordering van urine-afdrijving, en tegen borst- en slijmvliesontstekingen.

Dosering: twee eetlepels bloemen met 1 liter water, even koken en laten trekken. De werking is twijfelachtig. In wijn zouden de bloembladen helpen tegen neerslachtigheid. Reeds bij de Grieken stond de plant om zijn opbeurende werking bekend.

Bernagie- of Borage-olie bevat een hoog gehalte aan Gamma-linoleenzuur (GLA) evenals zink, magnesium, vitamine B6 en biotine.

Dankzij het gamma-linoleenzuur kan het vrouwen die enkele dagen voor hun maandstonden last hebben van neerslachtige en humeurige buien, helpen.

Gebruik alleen de jonge bladeren en bloemen om uw gerechten op smaak te brengen en of te garneren. Ook om te drogen neemt u best jonge bladeren.

DISCLAIM

Niet gebruiken tijdens de zwangerschap .
Te vermijden omwille van de baarmoederstimulerende werking.

Leuk om weten

Geschiedenis

Al bij de oude Grieken had Borage een reputatie wegens zijn opbeurende werking. Hij verkwikt verstand en geest en maakt mensen gelukkig.

Sinds vele eeuwen is deze mooie plant een handwerkmotief en volgens een legende is het blauw van de bloemen voorbeeld geweest voor de blauwe kleur van de kleding die door de Maagd Maria gedragen werd.

Kruisridders kregen bij het afscheid een drank waaraan Boragobloemen waren toegevoegd om hen moed te geven voor de komende gevaarlijke tochten. Naast het geven van moed verdrijft het kruid melancholie en maakt het de mensen vrolijk. Ook bij toernooien in het Middeleeuwse Engeland kregen de deelnemers Bernagie-aftreksels te drinken.

Lodewijk XIV hield zoveel van de Boragoplant dat hij hem overal in Versailles liet zaaien.

Versuikerde bernagiebloemen

Was een kopje bernagiebloemen en droog ze. Klop twee eiwitten los en bestrijk daar de bloemen mee. Wentel ze daarna door witte suiker.

Leg de bloemen naast elkaar op een schotel en laat ze in de zon of in een lauwwarme oven drogen. Draai ze even om zodat ook de onderkant kan drogen.

Bewaar ze voorzichtig in een trommel, en gebruik ze als garnering bij vruchtensalades en taarten.

Leuk om weten

Weetjes

De plant is geliefd bij bijen en hommels. De in onze streken inheemse solitaire bijen andoornbij, gouden metselbij en nepetabij bezoeken deze plant.

Receptjes

Gemende salade

Dit is een basisrecept:

  • Neem 200 mg. gemengde salade (eikenblad, rode sla, veldsla, ijsbergsla, molsla, raketsla etc)
  • Voeg toe: de jonge bladeren van Bernagie, Paardebloem,
  • Garneer met de bloemen van: Bernagie, Oostindische kers, Goudsbloem

Vinaigrette

  • 2 el. azijn (cider, kruiden, balsamico etc)
  • 5 el. olie (olijf olie extra-virgin is het beste)
  • zout en zwarte peper
  • 1 teen knoflook
  • 1 el. gehakte sjalot

Bernagie thee

  • Snipper een blad in kleine stukjes en doe het in een groot glas kokend water, zoeten met honing.

Bernagie azijn

  • De blauwe bloemen kleuren azijn blauw, een mooi effect, de smaak van de azijn verandert daardoor niet.

Leuk om weten

Taxonomische indeling
Bernagie
Gastplant voor bijtjes

Gastplant voor bijtjes

Taxonomische indeling
Rijk: Plantea (Planten)
Stam: Embryophyta (Landplanten)
Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade: Bedektzadigen
Clade: 'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade: Lamiiden
Orde: Boraginales
Familie: Boraginaceae (Ruwbladigenfamilie)
Borago officinalis

In andere talen
  • FRANÇAIS: Bourrache
  • DEUTSCH: Gurkenkraut, Boretsch
  • ENGLISH: Borage
  • ITALIANO: Borragine
  • PORTUGUÊS: Borragem
  • ESPAÑOL: Borraja
  • DANSK: Almindelig Hjulkrone
  • POLSKI: Ogórecznik lekarski
  • NORSK: Agurkurt
  • SVENSKA: Gurkört