Gelderse roos

Viburnum opulus

De gelderse roos Viburnum opulus of "Sneeuwbal" is een decoratieve wilde struik uit de muskuskruidfamilie (Adoxaceae) die tussen mei en juni schitterend witte en lichtroze lentebloesems voortbrengt.

Gevolgd door trosjes met hangende rode bessen tussen de karmozijnrode bladeren in de herfst, die lang aan de struik blijven zitten.

De randbloemen zijn steriel, de overige bloemen fertiel (vruchtbaar). De randbloemen hebben de functie om insecten te lokken.

De vruchten worden gebruikt als conserveringsmiddel en er wordt alcohol van gedistileerd. Ze zijn erg zuur, maar smaken samen met vlierbessen, lijsterbessen en bramen goed in konfituur.

Viburnum groeit in elke goede, vochtige tuingrond. De soorten die om hun mooie bessen worden geteeld, geven betere resultaten als ze met twee of drie bij elkaar worden geplant.

Om de plant te vermeerderen, neemt u in juni of juli 7,5 - 10 cm lange stekken met een hieltje van zijscheuten. Zet de stekken in potten gevuld met gelijke volumedelen turf en zand en plaats ze in een kweekbak. Zorg ervoor dat de bodemwarmte in de kweekbak zo'n 16°C bedraagt.

Zet de stekken in april of mei buiten op een bedje en kweek ze daar nog twee of drie jaar verder. Plant ze dan tussen oktober en maart op de plaats van bestemming.

U kunt ook lange zijscheuten in september afleggen en ze het jaar daarop los snijden.

Verwijder na de bloei het dode hout om grauwe schimmel te voorkomen, en snoei af en toe om de plant luchtig te houden. De larven van het sneeuwbalhaantje, kunnen soms lelijk huishouden, en de bladeren vol gaten vreten.

De inhoudsstoffen van gelderse roos: looitoffen, organische zuren, viburnine, valeriaanzuur en harsen hebben vooral kalmerende, spierrelaxerende en samentrekkende eigenschappen.

Sneeuwbal wordt ook toegepast bij specifieke vrouwenkwalen: Het ontspant de spieren van de baarmoeder, en wordt daarom wel eens toegepast bij dreigend miskraam ( steeds onder medische begeleiding! ), maar ook bij menstruele krampen (dysmenorrhee, pijnlijke maandstonden). De samentrekkende eigenschappen van de schors van de Gelderse roos vinden hun toepassingen bij te overvloedige maandstonden (hypermenorrhee) en bij bloedingen in het post-partum (na de bevalling) of in de menopauze (natuurlijk enkel wanneer een cancereuze oorzaak van de bloedingen is uitgesloten).

Gelderse roos helpt eveneens bij: maagkrampen, spastisch colon, darmkolieken, obstipatie.

WAARSCHUWING

De bessen geven, indien rauw gegeten, aanleiding tot braken en diarree, maar zijn gekookt ongevaarlijk.

Het kruid is niet aangewezen bij mensen met een lage bloeddruk. Het gebruik is afgeraden tijdens borstvoeding, en mag tijdens de zwangerschap enkel worden toegestaan mits deskundige begeleiding.

Leuk om weten

Weetje

Tincturen of andere geneesmiddeltjes op basis van gelderse roos, kan je beter aankopen bij een degelijke natuurwinkel of homeopaat.

Doe liever zelf geen experimenten om deze plant uit uw tuin tot een geneesmiddel te verwerken.

Het is een mooi ogende struik, en geniet er dus maar van als sierplant.

Obier in de Slavische traditie

Obier speelt een grote rol in de Slavische traditie. De Russische naam, калина (kalina), ligt aan de oorsprong van het beroemde lied Kalinka (letterlijk "kleine obierbes"), omdat het het symbool is van de liefde, dat in veel verhalen en liedjes voorkomt.

In Oekraïne is het ook een nationaal symbool: het lied Oh de rode obier in de weide werd in 1914 geschreven voor een militaire eenheid gevormd in het westen van het land, de schutters van de Sitch. Het nummer werd later gecoverd door het Oekraïense opstandelingenleger en werd opnieuw beroemd in 2022, na de Russische invasie van Oekraïne dankzij zanger en tekstschrijver van de Oekraïense rockband BoomBox, Andriy Khlyvnyuk, en werd met name geremixed door Pink Floyd onder de titel Hey Hey Rise Up.

Russische verhalen en naamregels vermelden vaak de “obierbrug” (kalinoviy most), die de “rivier van cassis” of “rivier van vuur” oversteekt, en waarop vooral veldslagen plaatsvinden. Het obierhout, kwetsbaar, lijkt niet bedoeld voor de vervaardiging van bruggen. Het lijkt erop dat deze uitdrukking gereserveerd is voor prachtige verhalen, met een bijzondere symbolische betekenis (de brug die de wereld van de levenden met de wereld van de doden verbindt). De term zou oorspronkelijk eigenlijk geen relatie hebben met de obier, maar met het fonetisch vergelijkbare werkwoord kalit', 'tot rood verhitten'; beide termen delen de verwijzing naar de kleur rood, de kleur van obierbessen.

Prinses Kalina van Bulgarije is een voorbeeld van een persoonlijkheid met de traditionele voornaam Kalina.

Bron: Wikipedia

Leuk om weten

Taxonomische indeling
Gelderse roos
Rijpe Bessen

Rijpe Bessen

Taxonomische indeling
Rijk: Plantea (Planten)
Stam: Embryophyta (Landplanten)
Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade: Bedektzadigen
Clade: 'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade: Campanuliden
Orde: Dipsacales
Familie: Adoxaceae (Muskuskruidfamilie)
Viburnum opulus

In andere talen
  • FRANÇAIS: Viorne obier
  • DEUTSCH: Gewöhnlicher Schneeball
  • ENGLISH: Guelder Rose
  • PORTUGUÊS: Bola-de-neve
  • ESPAÑOL: Rodela, Mundillos
  • DANSK: Almindelig Kvalkved
  • POLSKI: Kalina koralowa
  • NORSK: Krossved
  • SVENSKA: Skogsolvon