Het sint-janskruid Hypericum perforatum is een plant uit de hertshooifamilie (Hypericaceae). De familie van het sint-janskruid omvat zeer veel variëteiten, maar alleen de wilde "Hypericum Perforatum" heeft kleine oliekliertjes die "hypercine" bevatten. Om er zeker van te zijn dat u de goede plant hebt, kunt u een blad tegen het licht houden - de oliekliertjes zien eruit als kleine gaatjes. De rode olie maakt vlekken op uw vingers wanneer u de plant plukt. Men kan er een roze olie van maken voor uitwendig gebruik.

De plant wordt 20-85 cm hoog en heeft een ronde stengel met tot twee smalle lijsten. De kale, elliptisch of eivormige, gaafrandige, 1,5-3 cm lange bladeren hebben talrijke doorzichtige punten en een stompe bladvoet. De doorzichtige puntjes zijn gevuld met etherische olie.

Sint-janskruid bloeit van juni tot september met gele bloemen. De kroonbladen zijn 1-1,6 cm lang. De kelkbladen zijn elliptisch tot langwerpig, stomp, aan de top gaaf of regelmatig getand en korter dan de kroonbladen. De kroonbladen hebben weinig zwarte punten. De bloeiwijze is een tuil.

De vrucht is een doosvrucht met, uitsluitend lange, klierstrepen (vittae). De plant komt voor op droge, grazige, voedselrijke plaatsen langs wegen, spoorwegen en struikgewas.

De plant bevat hypericine, pseudohypericine en hyperforine. De combinatie van deze drie stoffen wordt verantwoordelijk gehouden voor de antidepressieve effecten. De samenstelling van de verschillende Sint-Janskruid preparaten varieert sterk. Sommige bevatten alleen hypericine, maar blijken toch werkzaam. Sint-Janskruid remt, net als de conventionele antidepressiva, de neuronale heropname van serotonine, noradrenaline en dopamine. Tevens remt het de heropname van GABA en L-glutamaat.

De werkzaamheid als middel tegen zware depressies werd eerst betwist maar later aanvaard. Bij matige tot zware depressies is er echter wel bewijs voor de werkzaamheid.

Diverse kleinere studies wijzen er op dat Sint-Janskruid bij de behandeling van lichte tot matige depressie effectiever is dan een placebo en net zo effectief als tricyclische antidepressiva. Deze conclusie wordt ondersteund door verschillende meta-analyses en een Cochrane review van verschillende studies. Vergelijkingen met selectieve serotonine-heropnameremmers (SSRI's) laten geen consistent beeld zien, waardoor daar nog geen conclusies getrokken kunnen worden over de effectiviteit van Sint-Janskruid in vergelijking met deze groep antidepressiva.

Sint-janskruid wordt ook gebruikt als middel tegen stress en slapeloosheid, al zijn er ook aanwijzingen dat het - net als sommige conventionele antidepressiva - slapeloosheid kan veroorzaken. Depressie gaat vaak gepaard met slapeloosheid, vandaar dat het in deze gevallen wel slapeloosheid kan verlichten. Bij primaire slapeloosheid (dus niet als gevolg van een depressie) kan het dus averechts werken.

In de vorm van sint-jansolie kan het gebruikt worden tegen brandwonden en zonnebrand.

Het Nederlandse College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) heeft in 2007 een preparaat van sint-janskruid (merknaam Hyperiplant) geregistreerd als medicijn tegen een milde of matige depressie. Volgens het CBG heeft de aanvrager (VSM Geneesmiddelen) de werking van het product voldoende aangetoond. Het CBG denkt dat de veiligheid van patiënten verbetert door registratie, aangezien mogelijke bijwerkingen en interacties via het geneesmiddelenbewakingsssysteem sneller zullen worden opgemerkt.