Rode- en witte kool

Brassica oleracea

Rode kool Brassica oleracea convar. capitata var. rubra is een van de belangrijkste sluitkoolgewassen uit de familie Brassica oleracea en wordt voornamelijk voor de verse markt geteeld.

Rodekool is een tweejarige plant, die in het eerste jaar de eetbare krop vormt en in het tweede jaar in bloei komt en zaad oplevert.

Wittekool (Brassica oleracea convar. capitata var. alba) uit dezelfde familie wordt vooral voor de verwerking tot zuurkool geteeld.

Beide soorten behoren tot de zogenaamde "sluitkolen waaronder volgende koolsoorten ook behoren:

Rode kool (Brassica oleracea var. rubra)
Savooienkool (Brassica oleracea convar. capitata var. sabauda) groene en gele rassen
Spitskool: de witte gladbladige rassen behoren tot witte kool en de groene gebobbeldbladige tot savooikool
Witte kool (Brassica oleracea convar. capitata var. alba)

Kool groeit op elke gewone tuigrond met een Ph tussen 5,5 en 7. Zaaien als de grond minimum 10°C warm is, 2 cm diep in voren van 15 cm uiteen. Dun de zaailingen later uit tot 5 cm. Of zaai in potjes, leg dan 2 of 3 zaadjes per potje en houd na opkomst alleen de sterkste plant over. Ter plaatse zetten vanaf juni op een minimale afstand van 45 cm in elke richting.

Veel kruiden zoals dille, kamille, rozemarijn, tijm en salie zijn goede buren voor de koolsoorten, maar ook erwten, selder, aardappelen, tuinbonen, ui, knoflook en bieten.

Rode- en witte kolen kunnen door van hele reeks plagen en ziekten te lijden hebben

Vogels Aves (duiven en kraaien), muizen, slakken Gastropoda, hazen Lepus europaeus, bladluizen Aphididae, media=""koolgalmug, aardvlooien Phyllotetra-soorten, rupsen Lépidoptère, koolvlieg Chortophila brassicae, koolvlinder (koolwitje), koolbladroller, kooluil en koolmot, zijn allemaal verzot op jonge en volgroeide koolplanten.

Daarnaast heb je nog een rijtje schimmels die er kunnen voor zorgen dat uw oogst in rook opgaat: kiemschimmels, spikkelziekte, valse meeldauw Peronospora parasitica en bladvlekkenziekte Gnomonia leptostyla.

Om het helemaal lelijk te maken heb je ook bacteriën die u het leven zuur kunnen maken: zwartnervigheid, bakterievlekkenziekte en natrot.

Maar de meest voorkomende kwaal bij kolen is echter: slijmzwam beter gekend als knolvoet Plasmodiophora brassicae.

Laat u dat echter niet tegenhouden, om sluitkolen te telen. Het gebeurt zelden dat u van alles tegelijk last hebt, trouwens als u kolen onder vliesdoek of insektengaas teelt, worden bijna alle hierboven beschreven lastigaards uitgeschakeld. Maak verder gebruik van een goed rotatieplan en een gezonde omgeving.

Kool kan je rauw eten. Je kan hem ook koken, stomen, stoven of roerbakken.

Rodekool is een harde groente. Het kan rauw gegeten worden als het wordt fijngeraspt, maar dan alleen in kleine hoeveelheden. Wordt de rode kool lang gemarineerd in bijvoorbeeld yoghurt dan wordt het zachter en is het als salade makkelijker te verteren.

Om de kool wat zachter te maken wordt soms een kleine hoeveelheid azijn toegevoegd. De smaak kan aangepast worden door de toevoeging van kruidnagel, laurier, kaneel en/of suiker,rode wijn maar vooral ook in blokjes gesneden appel. Ook rozijnen kunnen een aanvulling vormen. Soms wordt de kool gebonden met maaïzena of bloem. Om te voorkomen dat de rodekool blauw wordt kan citroensap toegevoegd worden. In de traditionele Nederlandse keuken past rodekool goed bij rood vlees of wild.

Rodekool moet je minstens 20 minuten laten koken, dan is hij beter verteerbaar en behoud hij meer voedingswaarde. Witte kool wordt ook veel gebruikt voor zuurkool.

Bewaarkolen blijven 6 tot 8 maanden goed bij een temperatuur rond het vriespunt. Jonge vroege kolen kan je 1 tot 2 maanden bewaren bij een temperatuur van 0°C.

In kolen vind je bètacaroteen, en de vitaminen C en E. Kolen stimuleren het immuunsysteem, hebben een bacteriedodende werking en verkleinen de kans op darmkanker.

Kool kan mogelijk bescherming tegen kanker geven, is dus mogelijk anti-carcinogeen. Dit komt waarschijnlijk doordat kool veel glucosinolaten bevatten. Bij de afbraak (hydrolyse) door het enzym myrosinase worden onder andere indolinen en isothiocyanaten gevormd, die kankervorming tegengaan.

Leuk om weten

Taxonomische indeling
Witte kool
Verse witte kolen

Verse witte kolen

Taxonomische indeling
Rijk Plantea (Planten)
Stam Embryophyta (Landplanten)
Klasse Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade Angiospermae (Bedektzadigen)
Clade 'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade Malviden
Orde Brassicales
Familie Brassicaceae (Kruisbloemenfamilie)
Geslacht Brassica (Kool)
Brassica olerace convar. capitata var. alba"

Voedingswaarde
Wittekool
per 100 gram
25    Kcal
92    gr. water
5,80  gr. koolhydraten
1,27  gr. eiwit
2,79  gr. suikers
0,10  gr. vet
2,50  gr. vezels
                     

Mineralen

40   mg. calcium, Ca
0,47 mg. ijzer, Fe
12   mg. magnesium, Mg
26   mg. fosfor, P
170  mg. kalium, K
18    mg. natrium, Na
0,18 mg. zink, Sn
0,06 mg. koper, Cu
                     

Vitaminen

0,06 mg. B1 (Thiamine)
0,03 mg. B2 (Riboflavine)
0,11 mg. B6 (Pyrixodine)
30   µg. B11 (Foliumzuur)
37,5 mg. C (Ascorbinezuur)
76   µg. K (Fylochinon)
                     
Rode kool
29    Kcal
90,84 gr. water
6,94  gr. koolhydraten
1,51  gr. eiwit
3,32  gr. suikers
0,09  gr. vet
2,60  gr. vezels
                     

Mineralen

42   mg. calcium, Ca
0,66 mg. ijzer, Fe
17   mg. magnesium, Mg
33   mg. fosfor, P
262  mg. kalium, K
24,4 mg. natrium, Na
0,25 mg. zink, Sn
                     

Vitaminen

0,02 mg. A (Retine)
0,07 mg. B1 (Thiamine)
0,06 mg. B2 (Riboflavine)
0,22 mg. B6 (Pyrixodine)
24   µg. B11 (Foliumzuur)
10,8 mg. C (Ascorbinezuur)
                     
In andere talen

Rode kool

  • FRANÇAIS: Chou rouge
  • DEUTCH: Rotkohl, Rotkraut
  • ENGLISH: Red cabbage
  • ITALIANO: Cavolo rosso
  • PORTUGUÊS: Couve vermelha
  • ESPAÑOL: Col roja
  • DANSK: Rødkål
  • POLSKI: Czerwona kapusta
  • NORSK: Rødkål
  • SWEDISH: Rödkål

Witte kool

  • FRANÇAIS: Chou blanc
  • DEUTCH: Weisskohl, Weisskraut
  • ENGLISH: White cabbage
  • ITALIANO: Cavolo bianco
  • PORTUGUÊS: Couve branca
  • ESPAÑOL: Col blanca
  • DANSK:Hvidkål
  • POLSKI: Kapusta warzywna głowiasta
  • NORSK: Hodekål
  • SWEDISH: Vitkål

Recepten

Gehaktbal in groene en rode kool

Ingrediënten

  • 4 rode koolbladeren + 4 groene koolbladeren
  • 400 gr. gehakt
  • 2 eetl. paneermeel
  • 1 ei
  • ¼ theel. nootmuskaat
  • ½ theel. salie
  • zout & peper
  • ½ runderbouillontablet
  • 2 tomaten

Bereiding

  1. verwijder de harde nerven uit de koolbladeren.
  2. Kook de koolbladeren 1 min in ruim kokend water. In een vergiet laten uitlekken.
  3. Doe gehakt, paneermeel, ei, nootmuskaat, salie, ½ theelepel zout en peper in een kom. Meng alles goed door elkaar.
  4. Verdeel het gehakt in 4 porties, en vorm er ballen mee.
  5. Een ovenschaal dik invetten.
  6. Leg op 1 groene koolblad 1 rode koolblad en1 bal gehakt .
  7. In ovenschaal leggen. Op zelfde manier rest van koolbladeren en gehakt erin leggen.
  8. Tot gebruik afgedekt in koelkast zetten.
  9. Oven voorverwarmen op 200°C.
  10. Bouillontablet in ¼ l. kokend water oplossen.
  11. In ovenschaal bouillon schenken.
  12. In midden van oven gehakt in 30 min. gaar en goudbruin laten worden.
  13. Intussen tomaten ontvellen en in vieren snijden.
  14. Tussen gehaktbal en koolbladeren stukjes tomaat steken.
  15. Nog 5 min. meewarmen.
  16. Lekker met aardappelpuree en groene kool.
Koolrolletjes in tomatensaus
GEVULDE GROENE KOOL

Ingrediënten

  • 1 witte kool
  • 150 gr. (volkoren)rijst
  • 2 uien
  • 2 worteltjes
  • 150 gr. (belegen) kaas of Emmentaler
  • 1 ei
  • 5 el. olijfolie
  • 250 ml. groentebouillon
  • 2,5 el. tomatenpuree
  • komijn; peterselie
  • zout & peper

Bereiding

  1. Stronk uit het midden van de kool verwijderen en de kool in zout water met komijn koken tot de bladeren (elkaar) loslaten.
  2. Voor de vulling rijst koken, kaas raspen, uien snipperen,worteltjes raspen.
  3. Samen met het ei, zout en peper in een kom doen en goed door elkaar mengen.
  4. Voor elk rolletje een beetje van de vulling op een koolblaadje scheppen en oprollen.
  5. Nu nog een tweede koolblad eromheen rollen, de uiteinden goed dichtvouwen.
  6. Met keukentouw stevig vastmaken.
  7. De koolrolletjes in de hete olijfolie bakken tot ze een mooi kleurtje hebben gekregen.
  8. Het tomatenpuree in de groentebouillon oplossen en bij de koolrolletjes gieten.
  9. Hierin de koolrolletjes in 40 min. gaar laten worden.
  10. Voor het opdienen met verse peterselie bestrooien.

Serveertips

Lekker met (volkoren)rijst en een frisse salade