De tomaat Solanum lycopersicum is eenjarige plant uit de nachtschadenfamilie (Solanaceaea) afkomstig van Zuid-Amerika. Werd in Europa aanvankelijk als sierplant geteeld tot men in Italië ontdekte dat de vruchten ook eetbaar waren. Wordt ook wel eens ‘liefdesappel’ genoemd.

Alle tomatenrassen worden op dezelfde wijze geteeld. Of het nu de vleestomaat, de gewone ronde, of de ovale tomaat gaat zelfs de kers-tomaatjes. Wat ze ook allemaal gemeen hebben is dat alle delen van de plant met uitzondering van de rijpe vruchten het giftige solanine bevatten; ook de zaden bevatten sporen van solanine. Het toedienen van minerale meststoffen doen het solaninegehalte nog verhogen.

In potten op het balkon kan je moeilijk tomaten telen, misschien kan je het met kers-tomaatjes in een ruime pot wel proberen. Op het terras zou het eventueel kunnen als je over een hoge bloembak beschikt, of als je een tegel zou uithalen. De wortels van de tomaat gaan namelijk in korte tijd zeer diep in de grond.

Tomaten zaai je best binnenshuis, bij een temperatuur van 15-16°C. Als de zaailingen 2 à 3 echte blaadjes hebben kan je verspenen in 7,5 cm potjes. En kweek je ze verder op in een goed geventileerde ruimte of kas waar de temperatuur niet onder de 10°C komt. Verplaats de plantjes ook niet plots van binnen naar buiten of de koude serre. Je kan ze beter begin mei geleidelijk afharden en na 15 mei op definitieve standplaats uitplanten. Afharden moet je ook geleidelijk doen, eerst een paar uur per dag en zo telkens een beetje langer. Zet ze ook niet in de volle zon om af te harden, maar liever in de halfschaduw.

Elke goede tuingrond is geschikt om tomaten te telen. Bij het planten kan je meteen meststoffen meegeven. Geef de planten meteen ook een steunstok dan hoef je straks de wortelgroei niet te verstoren. Plant ze diep genoeg of zet ze een beetje schuin in de grond naar de steunstok toe, waardoor een deel van de stengel onder de grond terecht komt, dit stimuleert nieuwe wortelvorming. De bodem rondom bedekken met mulch helpt om verdamping te voorkomen

Basilicum tussen de tomaten planten zou ze een betere smaak geven en insecten verjagen. Regelmatig water geven, beter meerdere keren kleine hoeveelheden in plaats van in een keer heel veel. Geef het water op de grond aan de wortels en NIET op de bladeren. Verder nog onkruidvrij houden, ‘okseldieven’ ( dat zijn de scheuten die in de oksel van de bladstengel ontstaan), en ‘bladdieven’ (dat zijn ... ja je raad het al) regelmatig verwijderen.

Denk er aan dat tomaten blijven doorgroeien; je zult ze dus moeten toppen, doe dat twee bladeren boven de laatste tros. In de serre is dat gewoonlijk na 6 à 8 trossen, en buiten reeds na 4 à 5 trossen. Verwijder altijd bladeren die op de grond hangen en ook de gele of beschadigde bladeren. Als de tweede tros bloeit, mag je geleidelijk 3 à 4 bladeren verwijderen onder de eerste tros, en daarna regelmatig de bladeren die de vruchten bedekken. Tegen het einde na het toppen mag je steeds meer bladeren verwijderen, maar niet té veel, laat minstens een drietal bladeren per tros hangen, want ze kunnen niet zonder.

Plaatsgebrek?

Heb je te weinig plaats in je tuin, of heb je enkel een balkonnetje bij je appartement, Teel je tomaten dan eens onderste boven!

Dit is niet om te lachen, maar zo doe je dat bv. voor zes planten:

Neem zes stevige 10 liter plastic emmers
Maak in het midden van de bodem een gat van ± 7,5cm. En indien je emmers geen handvat hebben maak dan op enkele centimeters van de bovenkant twee tegenoverstaande gaatjes van ±1,5 cm. om er een dik nylontouw door te steken.
Leg nu enkele lagen krantenpapier op de bodem van de emmer en vul hem voor de helft met goede teelaarde. Maak lichtjes vochtig.
Leg de emmer nu op zijn zijde, en maak een snede door het krantenpapier via het gat in de bodem.
Haal je tomatenplantje voorzichtig uit zijn container en steek het met de wortels door het gat in de emmer en het papier. De krant helpt de grond op zijn plaats te houden tot de plant is opgericht.
Hang nu de emmers omhoog (tussen 1,70 en 2 meter), en vul ze verder op met goede teelaarde.
Eens dat de hergroei begonnen is, moet je elke dag water geven en bij zeer warm weer zelfs tweemaal per dag. Een wateroplosbare meststof kan om de twee weken worden toegepast.
Verder wordt de plant onderhouden als bij een gewone groeiwijze, dus ook hier de zijscheuten regelmatig verwijderen en het aantal trossen beperken tot zes als je vruchten wilt van normale grootte. Voor kleinere tomaten mag je tot max tien trossen gaan. Kerstomaten kan je iets meer laten verwilderen, maar toch zorgen voor een luchtige plant.

Veel succes!!

p.s. Een zwarte emmer slorpt de warmte van de zon op waardoor het erg warm kan worden in de pot, een witte daarentegen weerkaats het licht en dus ook een deel van de warmte.

Tomaten telen is echt een uitdaging en weggelegd voor de echte liefhebbers, die er plezier in hebben en er dan ook terecht fier op zijn, als ze alle ziekten die bij tomaten kunnen voorkomen de baas blijven.
Dit kan je allemaal tegen komen: Aardappelziekte Phytophthora, kanker Nectria galligena, grauwe schimmel Botrytis cinerea, bladvlekkenziekte Gnomonia leptostyla, verwelkingsziekten Peronospora viticola, kurkwortel, virusziekten , slaapziekte en voetrot.

Als je dit niet voldoende vind, heb ik nog het volgende aan mogelijke plagen: Spint Tetranychidae, wortelknobbel, aaltjes Nematoda, witte vlieg Trialeurodes vaporariorum en bladluizen Aphididae.

Ik wil je echt niet ontmoedigen, maar er zijn ook nog de physiologische afwijkingen:

Neusrot : meestal het gevolg van te zure grond, gebrek aan water bij de jeugdgroei, overbemesting tijdens de groei en/of een te hoge zoutconcentratie
Groenkragen : dikwijls door te hoge zoutconcentraties in de grond, te veel stikstof, te weinig kali of te hoge temperatuur.
Barsten : Rijpe vruchten kunnen barsten als ze ineens veel water krijgen (door het begieten of door de regen) Pluk eerst de rijpe vruchten voor je water geeft. het kan ook gebeuren als er na een warme periode plots een koude nacht is.

Hiermee ga ik ophouden, alleen dat nog: Sommige plagen kan je een beetje tegen gaan als je look, ui, peterselie en basilicum in de buurt van tomaten zet.

De tomaat wordt als groente gegeten, dit kan zowel rauw als gekookt. Er kunnen salades, tussendoortjes, snacks of borrelhapjes mee worden gemaakt. Tomaten zijn ook geschikt voor soepen, sauzen en warme bereidingen. Ook worden tomaten verwerkt tot tomatensap.

Geef een kruislings snede in de onderkant, en dompel ze even in kokend water om te ontvellen.

Basilicum, provençaalse kruiden, oregano, en marjolein zijn allemaal kruiden die goed bij tomaten passen.

Bewaar tomaten niet in de frigo. Ze blijven ongeveer 2 weken goed bij een temperatuur van 13°C. Tomaten kunt u ook pureren en invriezen om later in soepen te verwerken. (Ontvel de tomaten alvorens ze te pureren, tenzij je het niet erg vindt dat er velletjes in de soep liggen.)

Lycopeen, is een stof die de tomaten zijn mooie rode kleur bezorgt. Maar deze stof heeft ter zelfder tijd een beschermend effect op sommige kankers. Verwerkte tomaten zouden zelfs nog meer lycopeen bevatten dan rauwe tomaten.

Ze bevatten ook veel anti-oxidanten zoals vitamine C en A. Deze anti-oxidanten beschermen ons tegen DNA-schade en tegen een aantal ouderdomsgerelateerde ziektes zoals atherosclerose en diabetes.

Een studie toonde aan dat het dagelijks drinken van een glas tomatensap het samenklonteren van bloedvaatjes helpt tegengaan. Dit helpt natuurlijk om eventuele bloedklonters te voorkomen. Indien je van dit gezondheidsvoordeel wilt genieten moet je wel opletten dat je je tomatensap niet te zout maakt.

Tomaten werden ook als afrodisiacum aangeprezen, vandaar de bijnaam "pommes d'amour" in het Frans.

DISCLAIM

Bladeren en stengels zijn GIFTIG. Ook onrijpe vruchten bevatten nog sporen van het giftige tomatine. Eet dus enkel rijpe vruchten.

Enkele foto's

tomaat

Jonge zaailing, ze kunnen nu in een groter potje gezet worden.

tomaat

Tomatenplanten in bloei.

tomaat

Geef elke plant een flinke steunstok.

tomaat

Je zou er zo in kunnen bijten.

tomaat

Trostomaten.

Leuk om weten

Aankooptips

Wanneer je zelf uw tomaten niet teelt, en dus genoodzaakt bent om ze te kopen in de groentenwinkel, let dan op het volgende.

Tomaten bestaan er in alle geuren kleuren en vormen. Maar hoe ze er ook uitzien ze zitten allemaal barstensvol met vitaminen.

Koop steeds tomaten die stevig aanvoelen, een egale kleur hebben en mooi glanzen.

Bewaar ze ook niet in de koelkast, dan kunnen ze hun smaak beter ontwikkelen.

Geschiedenis

Tomaten zijn afkomstig uit de Andes, en worden daar al geteeld sinds het begin van onze jaartelling. De kennis van de tomatenteelt verspreidde zich tot in Meso-Amerika, en het was daar dat de Spaanse veroveraars voor het eerst in aanraking kwamen met de plant. Toen waren ze niet veel groter dan geel gekleurde besjes.

De Spaanse conquistadores stuurden planten met kleine gele vruchten, die in het Nahuatl, de taal van de Azteken xitomatl, werden genoemd, naar Spanje. De als giftig beschouwde planten werden als sierplant geteeld. Rond 1750 kwam men er in Italië en de Provence achter dat de gele vruchtjes, "pomo d'oro" of gouden appel in het Italiaans, eetbaar waren. Door kruisen en selecteren kreeg de tomaat de rode kleur en vanaf 1850 is het een veelgebruikte groente in de Europese keuken.

In 1893 besliste het Hooggerechtshof in de Verenigde Staten dat de tomaat voor de Amerikaanse wet als groente (en niet als fruit) moet worden beschouwd. Het proces was aangespannen in verband met de verschillende belastingtarieven die golden voor fruit en groenten.

Leuk om weten

Taxonomische indeling

Tomaat
Rijpende vruchten in tunnelserre
Taxonomische indeling
Rijk	Plantae (Planten)
Stam	Embryophyta (Landplanten)
Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Angiospermae (Bedektzadigen)
Clade	'nieuwe' tweezaadlobbigen
Clade	Lamiiden
Orde	Solanales
Familie	Solanaceae (Nachtschadefamilie)
Geslacht	Solanum (Nachtschade)
Solanum lycopersicum

Voedingswaarde

per 100 gram

18   Kcal
94,5 gr. water
3,9  gr. koolhydraten
0,9  gr. eiwit
2,6  gr. suikers
0,2  gr. vet
1,2  gr. vezels

Mineralen

10   mg. calcium, Ca
0,27 mg. ijzer, Fe
0,11 mg. magnesium, Mg
24   mg. fosfor, P
237  mg. kalium, K
5    mg. natrium, Na
0,17 mg. zink, Sn

Vitaminen

0,037 mg. B¹ (Thiamine)
0,019 mg. B² (Riboflavine)
0,594 mg. B³ (Niacine)
0,080 mg. B⁶ (Pyrixodine)
15    µg. B¹¹ (Foliumzuur)
14    mg. C (Ascorbinezuur)
0,54  mg. E (Tocoferol)
7,90  µg. K (Fylochinon)

In andere talen

FRANçAIS: Tomate
DEUTSCH: Tomate
ENGLISH: Tomato
ITALIANO: Pomodoro
PORTUGUÊS: Tomate
ESPAÑOL: Tomatera
DANSK: Tomat
POLSKI: Pomidor zwyczajny
NORSK: Tomat
SWEDISH: Tomat

Recepten

Tomaatbasilicum pizza

Ingrediënten

1 dunne pizzabodem 250g
300 gr. zongedroogde tomaten
75 gr. mozzarella
1 handvol versnipperde verse basilicum
1 theelepel gedroogde Italiaanse kruiden
2 theelepels balsamico-azijn

Bereiding

Verwarm de oven voor op 220°C.
Leg de pizzabodem op een bakplaat en verdeel 25g van de mozzarella over de pizzabodem.
Laat de tomaten zo veel mogelijk uitlekken en leg ze vervolgens bovenop de mozzarella.
Strooi de basilicum over het geheel en sprenkel er een klein beetje balsamico-azijn overheen.
Verdeel tenslotte de overige 50g mozzarella over de pizza.
Bak de pizza 10 minuten op 220°C of in ieder geval tot de mozzarella volledig gesmolten is.
Snij de pizza in 8 punten.

Dat een pizza ook heel gezond kan zijn bewijst dit recept in ieder geval. Het is een goede basis voor een gezonde pizza met weinig vet.

Je kunt natuurlijk nog veel meer ingrediënten op je pizza leggen zoals paprika, broccoli, ui of kip. Kijk wel uit met extra kaas of vet vlees.

Gestoofde calamari met verse kruiden, tomaat en hamkrokantjes

Ingrediënten 4 pers.

4 fijne sneetjes gerookte ham
2 tomaten
1 teentje knoflook
1 sjalot
2 el fijngehakte bladpeterselie
2 el fijngehakte koriander
2 el fijngehakte dille
4 calamari van +/- 150g per stuk (pijlinktvis, gereinigd)
2 el Solo vloeibaar
1 limoen
1 snuifje currypoeder
150 g rucola

Bereiding

Verwarm de oven voor op 140°C. Bekleed een bakplaat met bakpapier, leg er de sneetjes gerookte ham op en schuif ze in de oven. Laat de ham een 15-tal minuutje's drogen tot ze krokant is.
Snijd de tomaten één keer kruiselings in. Breng een pannetje met water aan de kook, dompel er de tomaten 15 seconden in onder en laat ze schrikken onder koud water. Pel de tomaten, verwijder de zaadjes en snijd het vruchtvlees in kleine stukjes. Pel en snipper de sjalot en snijd het teentje knoflook en de groene kruiden fijn.
Spoel de calamari onder koud water en dep ze zorgvuldig droog met keukenpapier. Verhit een antikleefpan, doe er 2 eetlepels Solo vloeibaar in en stoof de calamari, samen met de sjalot en de knoflook. Voeg de groene kruiden, het currypoeder, het sap van een limoen en een scheutje water toe. Roer goed om.
Voeg de tomatenblokjes toe en laat alles nog een 5-tal minuutje's op laag vuur verderstoven.
Leg op elk bord een gestoofde inktvis, overgiet met een eetlepel van de saus en leg er een krokantje van gerookte ham bij. Serveer met een handvol pittige rucola.

Bron : Solo-Open kitchen